عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین علیه السلام، تهران، ایران
چکیده
فقه شیعه بهعنوان دانشی که احکام و قوانین دین را از منابع وحیانی و عقلانی استنباط میکند، افزون بر ساحت فردی، در قلمرو اجتماعی و سیاسی نیز حائز ظرفیتهای بالایی است. تربیت انقلابی و پرورش انسانهای مؤمن و متعهد به آرمانهای دینی یکی از عرصههایی است که میتواند از ظرفیتهای فقه شیعه بهره برد. هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل ظرفیتهای فقه شیعه در تربیت انقلابی است. این مطالعه با روش توصیفی-تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای، به بررسی این پرسش میپردازد که فقه شیعه چه ظرفیتهایی برای تربیت انقلابی دارد و چگونه میتوان از این ظرفیتها در راستای پرورش روحیه انقلابی (عدالتخواهی، ظلمستیزی و ...) بهرهمند شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که فقه شیعه با تکیه بر مبانی هستیشناختی (توحید و عدلگرایی)، معرفتشناختی (وحی محوری، حجیت عقل، اجتهاد پویا) انسانشناختی (کرامت و عزت، اراده و اختیار، مسئولیتپذیری اجتماعی) و جامعهشناختی (عدالت اجتماعی، مسئولیت جمعی، تعاون اجتماعی و انتظار پویا)، ظرفیتهای متعددی برای تربیتِ انقلابی دارد. تحلیل نمونههای تاریخی مانند قیام عاشورا، نهضت سربداران و انقلاب اسلامی نشان میدهد که این ظرفیتها در طول تاریخ تشیع، نقش مؤثری در پرورش انسانهای انقلابی داشتهاند. در پایان، اشارهای به راهکارهای عملی برای بهرهگیری از این ظرفیتها در عرصه تعلیم و تربیت ارائه شده است.
)